BiH u vrhu Evrope po rastu aviosaobraćaja, prioritet osnivanje nacionalne kompanije

Bosna i Hercegovina svrstala se među evropske zemlje s najdinamičnijim oporavkom avioprometa, navodi se u izvještaju ACI Europe – Međunarodnog vijeća aerodroma Evrope.

U prvih šest mjeseci 2025. godine zabilježen je rast broja putnika od 31,1% u odnosu na isti period 2024. Prema mišljenju stručnjaka, ovako pozitivne rezultate trebalo bi paralelno pratiti osnivanje nacionalne aviokompanije.

U dijelu izvještaja koji se odnosi na BiH, ACI Europe ističe da je domaće tržište zabilježilo rast od 31,1% u 2025. godini, u poređenju s prosjekom od 4,5% u evropskoj mreži i 5,6% u zemljama izvan EU.

Posebno se izdvaja Međunarodni aerodrom Sarajevo, koji je, prema navodima iz izvještaja, odgovoran za veliki dio ukupnog rasta i trenutno je na 107,1% u odnosu na broj putnika iz 2019. godine.

BiH je označena kao tržište u razvoju – sklonost ka putovanjima avionom trenutno je vrlo niska, što znači da postoji veliki potencijal za dostizanje evropskog prosjeka. Za održiv rast, ACI preporučuje dugoročna ulaganja u kapacitete i efikasnost, fokus na održivost i povezivost, te regulatorni okvir koji omogućava aerodromima da pokriju troškove kroz razumno određene naknade.

Iz Međunarodnog aerodroma Sarajevo navode da je u ljetnoj sezoni 2025. prisutan 31 avioprevoznik na 38 destinacija, a u prvom polugodištu prevezeno je 947.744 putnika.

Pored tradicionalnih prevoznika (veze s Istanbulom, Bečom, Frankfurtom, Cirihom), ključnu ulogu ima segment niskobudžetnih linija: Ryanair, Wizz Air, Norwegian, SunExpress, Eurowings, A-jet, Flynas, Flydubai, Flyadeal, Jazeera Airways, Pegasus – ukupno 26 low-cost ruta prema gradovima kao što su London, Pariz, Rim, Oslo, Kopenhagen, Brisel, Štokholm, Bergamo, Girona, Geteborg, Memingen, Diseldorf, Keln, Štutgart, Dubai, Rijad, Džeda i drugi.

U poslovnom planu za naredne tri godine cilj je povećati broj destinacija i privući nove aviokompanije, s posebnim fokusom na tržišta koja do sada nisu bila pokrivena (npr. Nizozemska), uz nastavak saradnje s turističkim institucijama na strateški važnim rutama.

Alen Šćurić, stručnjak za civilnu avijaciju, u razgovoru za Fenu širi perspektivu na evropski kontekst.

Ponovo smo počeli rasti i anulirali kompletan efekat COVID-19. Radi se o rastu od 5 do 10 posto.

U Njemačkoj su povećali takse za čak 180 posto, što je dovelo do povlačenja dijela flote i preusmjeravanja aviona na druga tržišta. Nasuprot tome, Mađarska je značajno smanjila takse kako bi motivisala zračni saobraćaj, dok se u Francuskoj bilježi očekivano smanjenje broja putnika od 13%.

Za BiH naglašava da je tržište dugo bilo ispod svojih potencijala, ali da se to sada ubrzano mijenja. Kao glavnog generatora rasta ističe Aerodrom Sarajevo, uz napomenu da je Mostar u porastu, a da je Banja Luka na nivou rekordne 2023. godine, s procjenom da bi naredne mogla premašiti 500.000 putnika.

Marko Đuzel, direktor Aerodroma Mostar, ističe tri ključna faktora rasta: bazni avion kompanije SkyAltz sa šest linija, liniju Eurowings za Štutgart s više od 90% popunjenosti, te cjelogodišnje veze sa Zagrebom i Beogradom.

Zbog komplikovane geografske pozicije Zračne luke Mostar, ne možemo konkurisati klasičnim low-cost prevoznicima, izuzev Eurowingsa, kaže Đuzel, ali dodaje da upravo ove kompanije donose veliki broj putnika i agresivan rast.

Prioritet u narednom periodu je Skandinavija, jer imamo mnogo upita iz dijaspore, kao i rješavanje problema s linijom za Istanbul. Cilj je uspostava te veze naredne godine.

Struktura potražnje u Tuzli uglavnom se oslanja na dijasporu u zapadnoj Evropi, pojašnjavaju iz ovog aerodroma koji se nalazi oko 13 kilometara od grada.

Direktor Aerodroma Tuzla Dževad Halilčević podsjeća da je u jesen 2023. došlo do globalnog disbalansa ponude i potražnje.

Veliki broj aviona evropskih kompanija bio je na redovnom servisu, pa je dostupnost flota bila ograničena. Od početka ove godine tržište se očigledno oporavlja, raste broj destinacija i frekvencija, i očekujemo nastavak normalizacije.

Profesor sa Saobraćajnog fakulteta u Sarajevu Edvin Šimić smatra da je snažan rast nakon pandemije sasvim prirodan.

Zračni saobraćaj je vrlo osjetljiv na vanredne poremećaje, ali se potražnja brzo vraća, naročito zahvaljujući modelima poput low-costa. U BiH se dinamika oslanja na strane aviokompanije (Wizz Air, Ryanair) i lokalne subvencije, posebno u Sarajevu i Tuzli, ali je ključni izazov što još nemamo domaćeg nacionalnog prevoznika.