KPZ ZENICA Ćelije u kojima su bili zatvoreni Gavrilo Princip i ostali članovi “Mlade Bosne”

U zapuštenom kompleksu Kazneno-popravnog zavoda (KPZ) u Zenici od 1886. godine, kada je osnovan kao tadašnji najveći zatvor u bivšoj Jugoslaviji, bili su pritvoreni brojni osuđenici poput Ive Andrića, Mladena Stojanovića, Sretena Stojanovića, Vojislava Šešelja, ali i učesnici u Sarajevskom atentatu i to Gavrilo Princip, Nedeljko Čabrinović, Muhamed Mehmedbašić i Vaso Čubrilović.

Godišnjica smrti

Upravo se u nedjelju, 28. aprila, navršilo 99 godina od smrti Gavrila Principa, člana tajne organizacije “Mlada Bosna”, čiji je atentat na austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju na Vidovdan 1914. godine u Sarajevu poslužio Beču kao izgovor za vojnu invaziju na Srbiju, što je dovelo do Prvog svjetskog rata.

Gavrilo Princip: Izvršio atentat na Franca Ferdinanda

Članovi “Mlade Bosne” izvršili su atentat u znak protesta protiv austrougarske okupatorske politike i težnje većinskog srpskog naroda za oslobođenje i ujedinjenje. Zbog atentata na Franca Ferdinanda, 12. oktobra 1914. godine, pred sud je izvedeno 25 mladih ljudi.

Od šest atentatora, njih pet bilo je mlađe od 21 godine, što znači da su, prema tadašnjem zakonu, bili maloljetni. Osuđeni su 29. oktobra na dugogodišnje zatvorske kazne i smrt vješanjem.

Prostor u kojem su zatvorenici mučeni

U vrijeme kad se desio atentat, Gavrilo Princip je bio suviše mlad za smrtnu kaznu, pa je osuđen na dvadeset godina zatvora, gdje je bio izložen mučenjima.

Malo se zna da je Princip bio zatvoren i mučen u prostorijama zeničkog zatvora. Naime, u mračnim i hladnim ćelijama bili su pritvoreni članovi „Mlade Bosne“, među kojima i Gavrilo Princip prije nego što je premješten u zatvor Terezin u Češkoj.

Mučenje i torture

Prema riječima Ivice Dujmovića, zamjenika direktora KPZ-a Zenica, Princip je u popularno nazvanom bosanskom “Alkatrazu” boravio jedno izvjesno vrijeme.

Ćelije u kojima su ležali osuđenici pripadnici „Mlade Bosne“

– Nažalost, danas nemamo preciznijih i detaljnijih podataka o njegovom boravku u zeničkom zatvoru. Nijemci su to zapalili, ali postoje usmena predanja koja svjedoče o mučenjima i torturama koje je Princip prolazio u zatvoru – govori Dujmović.

Osim usmenih predanja, svjedoče ćelije u paviljonima zatvora gdje je boravio upravo Princip. Mjesto je danas zapušteno i ne služi ničemu. Jedno vrijeme zenički zatvorenici u ovim ćelijama su uzgajali šampinjone.

Paviljon u kojem je ležao Princip

Ipak, prolazeći kroz hladne i tamne ćelije i prostorije gdje su osuđenici tada bili mučeni, nemoguće je da vas ne obuzme jeza.

Neiskorišteni turistički potencijal

Postoji nekoliko mjesta u BiH koja danas asociraju na nemili događaj iz 1914. godine, među kojima su Muzej u Sarajevu, ali i ćelije u zeničkom zatvoru. Nažalost, nijedno od ovih mjesta danas nije dovoljno eksploatirano turistički.

– Razmišljali smo o svemu tome, ali teško je za izvesti. Mi smo specifična kuća, tako da su procedure nešto drugačije, kapaciteti su nam puni osuđenika, tako da je zaista ogroman posao pokušati organizirati nešto takvo – kazao je Dujmović.

Eksponat salon kamere

U Muzeju Grada Zenice već deset godina posjetiocima je na raspolaganju eksponat salon kamere kojom je fotografirana sudnica i učesnici sudskog procesa protiv pripadnika „Mlade Bosne“ 1914. godine, neposredno nakon atentata na Franca Ferdinanda.

Kamera kojom je fotografirana sudnica i učesnici sudskog procesa protiv pripadnika „Mlade Bosne“ 1914. godine

Kameru, koja je izrađena 1895. godine u bečkoj radionici R. Lechner, donio je u BiH davne 1910. godine austrijski fotograf Walter Tausch. Stara je više od 110 godina i jedan je od brojnih eksponata neprocjenjive vrijednosti koji se čuvaju u zeničkom hramu kulture.

Avaz.ba