Čemu smo se smijali? Prije 35 godina emitovana je “Žikina dinastija”, detektor našeg mentaliteta

Popularni jugoslovenski serijal “Lude godine” započeo je 1977. godine kao edukativni film o opasnostima tinejdžerskog seksa bez zaštite. Iako je svaki od devet nastavaka imao svoje ime, u kolektivnom sjećanju se održala najpopularnija i najgledanija “Žikina dinastija” iz 1985. godine.

Za sve je zapravo kriva američka televizijska serija “Dinastija” u kojoj je Steven Carrington “zastranio”, objelodanivši da je homoseksualac. Iznimna popularnost serije o bogatoj porodici u osamdesetim godinama, ponukala je djeda Žiku i Milana da učine sve kako njihov unuk ne bi otišao krivim putem, pa traže pomoć od doktora Nedjeljkovića da im priušti medicinski savjet o tome kako da spriječe ono što je tada, a i danas, užasavalo balkanske roditelje. Kažu da je na ovdašnjim prostorima lakše podnijeti da ti dijete bude ratni zločinac nego pripadnik LGBTQ zajednice.

https://www.youtube.com/watch?v=22eLhszRj7s

Kako baš i nisu imali povjerenja u domete savremene psihijatrije, djedovi su sami započeli akciju buđenja unukove muškosti, a sve s ciljem da se izbjegne najgora fobija ovdašnjih roditelja, ali i da pritom sami uživaju u raskalašenoj seksualnosti, kojoj nisu odlijevali uprkos svojim poznim godinama, baš poput Žikinog dede Milojka. Milojko je u svom selu ostao upamćen kao mladoženja, koji mladu iz bračne postelje nije “pustio” čak tri dana, pa su joj jedva spasili život.

Scena iz Ludih godina

Došlo doba da se ljubav proba

Ovo je kratki sinopsis jedne od najgledanijih epizoda iz filmskog serijala “Lude godine”, koji je daleke 1977. godine započeo kao ozbiljan projekat, s ciljem promocije posljedica tinejdžerskog seksa bez zaštite i neželjene trudnoće kod adolescenata. No, kako su Dragomir Bojanić Gidra i Marko Todorović “ukrali show” svojim duhovitim nadmudrivanjem kao roditelji zaljubljenih tinejdžera Marije i Bobe, sporedni likovi Žika i Milan su postali glavni pokretači radnje, koja su se uglavnom komplicirale u atmosferi neprikosnovenog balkanskog seksizma.

Svih devet nastavaka režirao je Zoran Čalić, a posljednji film iz serijala snimljen je 1992. godine. Iako je tada slovio za televizijski šund, publika je doslovno pomahnitala za projektom, a rezultati istraživanja gledanosti i danas govore da za njim vlada jednaka čežnja, pa je prosto nemoguće utvrditi broj njegovih repriza. “Žikinu dinastiju” su gledali svi, ali to svi nisu htjeli priznati. Komedija situacije razvijala se na potrebi dokazivanja muškosti, pa je sve vrvilo od “lakih” žena, prostodušnih situacija i narodnog govora.

Ljubi ga majka

“Mnogo volim kad godina izda, sve poskupi, pojeftini piz…”, rekao je u “Žikinoj dinastiji” upravo glavni protagonist serijala, popularni Žika, koji je u sterilnu porodicu beogradskih aristokrata unio dašak živopisne seoske tradicije, tako što je njegov sin oženio buduću doktoricu Mariju, uz sva protivljenja njenih konzervativnih roditelja. Nije tajna da je serijal doživio veliki uspjeh upravo zbog izvedbe legendarnog Dragomira Bojanića Gidre, koji se sedamdesetih godina okušao u špageti vesternima pod imenom Anthony Gidra, namjenjenim za američko tržište.

Uloga koja je obilježila legendarnog Gidru Bojanića

Oni su predstavljali dva sloja društva, dosadnjikavu intelektualnu elitu i radničku klasu koja je pristizala u novoizgrađene solitere i svojom banalizacijom stvarnosti uveseljevala jugoslovensku publiku. “Žikina dinastija” je prvi put emitovana 31. oktobra 1985. godine, postavši veliki hit koji je svojim naslovom parodirao popularnu američku sagu o Carringtonovima.

Priča koja je odjeknula u televizijskom prostoru 1985. godine, za okosnicu radnje je imala potrebu djedova da unuka Mišu (Nikola Kojo) odvoje od violine i zabave nekom “ženskom lakog morala” kako bi u njemu probudili muškost i kako bi se počeo ponašati po standardima jugoslovenskog mačizma, potpuno zanemarujući činjenicu da je dečko zaljubljen u jednu djevojku. Tako se Lidija Vukičević pojavila u ulozi kućne pomoćnice s ambicijama da postane narodna pjevačica, a Snežana Savić u ulozi prostitutke.

Kontekst ovog humora bio je sličan antijunacima koji su se na valu “new primitivesa” i srbijanske kinematografije u osamdesetim godinama rugali neobrazovanom puku koji je dolazio u gradove i tamo nametao svoje obrasce ponašanja, poput likova u filmovima “Ko to tamo peva” ili projekta koji je pokazao šta se dogodi kada novi izumi poput zvučnog filma dođu u mali grad, u priči o “Maratoncima koji trče posljednji krug”.

Mladi Nikola Kojo s Gidrom Bojanićem i Markom Todorovićem

U “Žikinoj dinastiji” humor se kreirao na procjepu koji je egzistirao između onih koji su popout Miše svirali violinu i onih koji su poskakivali uz taktove narodne muzike. Zanimljivo je da je muziku, koja je parodirala temu iz “Dinastije” napisao Zoran Simjanović, filmski kompozitor s impozantnom listom filmova, među kojima su “Otac na službenom putu” , “Variola vera” i neprevaziđeni “Maratonci”.


Serija je poslužila kao proboj mnogim mladim glumcima u sam vrh jugoslovenskog glumišta, a među njima su bili Nikola Kojo, Zoran Cvijanović i Branko Đurić. Nikola Kojo će upravo ove godine biti centralni lik nastavka serijala, koji se snima u Beogradu. “Luda godina” je reboot popularne filmske franšize u kojem će Kojo nastaviti avanture, ali sada uz prisustvo svoja dva sina. Po najavama Filmskog centra Srbije, projekat se vraća prvobitno zamišljenoj ideji edukacije, koji neće imati tendenciju da podilazi najnižim strastima današnje publike, a koliko će uspjeti ostati ozbiljni, pokazaće vrijeme koje je pred nama.

S druge strane, vrijeme koje je iza nas govori puno o našem mentalitetu i sučeljavanju urbanog i primitivnog, koje nije imalo bolju perspektivu od ove u kojoj živimo danas, baš iz razloga što ono urbano nije moglo odoljeti šarmu provincije, koliko god se tome željelo opirati. Na kraju krajeva, poznato je da ono čemu se smijemo uvelike govori o nama, pa u tom kontekstu treba posmatrati i aktuelne programe koje plijene pažnju balkanske televizijske publike.

Klix.ba