Dan je pobjede nad fašizmom i Dan Evrope

Na današnji dan, 9. maja 1945. godine Njemačka je potpisala bezuslovnu kapitulaciju u Drugom svjetskom ratu, u kojem je živote izgubilo više od 50 miliona ljudi.  Naime, 9. maja sovjetski maršal Zhukov ratifikovao je ispred Saveznika sporazum o njemačkoj kapitulaciji, koji je dan ranije u ime Trećeg rajha potpisao njemački feldmaršal Wilhelm Keitel.

Počev od tada, ovaj dan se svečano obilježava u velikom broju zemalja svijeta, i to u Rusiji, Jermeniji, Azerbejdžanu, Bjelorusiji, Gruziji, Kazahstanu, Kirgistanu, Moldaviji, Tadžikistanu, Turkmenistanu, Ukrajini, Uzbekistanu i Izraelu od 2000. Najveća parada održava se svake godine 9. maja u Moskvi, sa velikim mimohodom više roda vojske i preleta avijacije. Na toj paradi se svaki put pokažu i posljednja postignuća ruske tehnologije, ali i oprema iz Drugog svjetskog rata.

Iako je rat zvanično završen tek nekoliko mjeseci kasnije, kapitulacijom carskog Japana, u svim zemljama Evrope 9. maj se obilježava kao Dan pobjede nad fašizmom i nacizmom. Dan pobjede je jedan od najznačajnijih praznika u evropskom kalendaru, a s obzirom da označava prelomni trenutak u kojem je i definisan budući izgled Evrope, ovaj dan se ujedno obilježava i kao Dan Evrope.

Nakon razaranja u Drugom svjetskom ratu svijet je krenuo u obnavljanje i stvaranje zajedničkih institucija, pa tako i Evropa. Upravo je stoga u drugoj polovini 40-ih i u prvoj polovini 50-ih godina došlo do stvaranja cijelog niza organizacija na internacionalnom nivou. Devetog maja 1950. godine francuski ministar vanjskih poslova Robert Schuman predstavio je ideju o stvaranju Evropske zajednice za ugalj i čelik. S francuskog gledišta ponuđena je sasvim konkretna polazna tačka koja je odgovarala i nacionalnim interesima pojedinačnih država, i to u industriji ugljena, željeza i metala. Osim što je pridonosila razvoju njemačke teške industrije, ta suradnja omogućavala je i unapređenje procesa pomirenja između Njemačke i Francuske. Godinu dana nakon predlaganja Schumanovog plana Francuska, Savezna Republika Njemačka, Italija, Belgija, Luksemburg i Holandija u Parizu su potpisale Ugovor o osnivanju Europske zajednice za ugalj i metal.

Kasnije je, Rimskim ugovorom iz 1957. godine, osnovana Evropska ekonomska zajednica, a potpisivanjem Mastrihtskog ugovora 1992. godine nastala je Evropska unija.

Evropsko vijeće je 1985. godine odlučilo da se dan objavljivanja deklaracije, 9. maj, obilježava kao Dan Evrope, ne samo u EU-u već i širom svijeta.

Na taj način stvorena je sasvim nova organizacija, a nije bilo riječi o slobodnoj trgovinskoj zoni, nego o stvaranju zajedničkog tržišta, u veoma važnom području. Inače, Dan Evrope za našu zemlju postaje sve značajniji datum s obzirom da je strateški cilj u BiH približavanje Evropskoj uniji.

Povodom 9. maja, Međunarodnog dana pobjede nad fašizmom, predstavnici Udrženja boraca narodnooslobodilačkog antifašističkog rata u mnogim bh. gradovima polaganjem cvijeća na spomen-obilježjima te prigodnim manifestacijama obilježit će Dan pobjede nad fašizmom.

federalna.ba