Dan kada je spašeno Sarajevo: Agresor je planirao podijeliti grad na dva dijela

Na današnji dan 16. maja 1992. godine u sarajevskom naselju Pofalići odigrala se presudna bitka za odbranu Sarajeva. Agresor je planirao presjeći grad na dva dijela spajajući Pofaliće i okupiranu Grbavicu.

Dan ranije 15. maja komandir srpske policije Novo Sarajevo Lazo Bojanić dao je ultimatum Bošnjacima koji su živjeli na Pofalićima da predaju oružje, a branioci grada su morali brzo djelovati i izvršiti napad prije nego što srpska vojska krene u realizaciju ultimatuma.

Narednog dana samo sat vremene prije nego što je agresor krenuo u akciju, snage Teritorijalne odbrane Bosne i Hercegovine su krenule u operaciju kodnog naziva “Grom”. Iako daleko slabije oružani od neprijatelja uspjeli su u svojoj namjeri.

Napad na srpske položaje predvodila su dva pofalićka i velešićki odred TO BiH, u sadejstvu sa dijelovima Prvog sarajevskog odreda, grupom boraca iz Buča Potoka, specijalnom jedinicom MUP-a RBiH, jedinicom Vojne policije i drugim braniteljima grada. Borci iz Buča Potoka dobili su zadatak da spriječe izvlačenje srpskih snaga preko Obada.

S druge strane agresore je predvodila Pofalićka brigada Vojske Republike Srpske sa oko 1.700 boraca, paravojne formacije “Beli orlovi” i “Vukodlaci”, te pripadnici srpske policije.

Pravac napada Hum- rezervoar- dom Gornji Pofalići predvodile su snage Odreda Velešići pojačane udarnim grupama TO, a koje su vodili Enis Srna i Dževad Topić. Zadatak je bio razbiti neprijatelja na prednjem kraju i prodrijeti u naselje i u konačnici razoružati neprijatelja. S lijeve strane napao je Odred Pofalići II i udarna grupa vojne policije koje su Kerim Lučarević i Ismet Bajramović.

Karta operacije “Grom”

Jednim vodom odred je zatvarao pravac Željeznička stanica – brdo Bakarevac – Mljekara, kako bi spriječili eventualnu intervenciju neprijateljskih snaga iz kasarne “Maršal Tito”. Na pravcu: Ul. Drinska – Ul. Petra Mećave – Čangalovića česma – Ul. Humska – “Plavi granap”, prema Obadu i položajima 3. čete, napao je Odred Pofalići I, pojačan udarnom grupom Ferida Omerovića s Koševa i grupom policajaca Novo Sarajevo.

Pravac Ul. Adema Buće – “Zrak” – Gornji Dolac trebala je zatvoriti ojačana četa TO Novi Grad s komandirom Dervišom Gadžom, sa zadatkom da veže dio srpskih snaga na Obadu i padinskim dijelovima Orlovačke ulice, kao i da spriječi eventualnu intervenciju i pojačanja iz pravca brda Orlić. Na desnom kraju vezivanje snaga i sprječavanje intervencije iz pravca Orlića bio je zadatak snaga TO Vogošća na liniji Hum – Kobilja Glava – Grahovište. Ukupne angažovane snage u napadu bile su oko 550 boraca.

Branioci grada su uspješno eliminisale bunkere i utvrđene položaje srpskih snaga i omogućile napredovanja snaga Velešići. No mitraljeskom vatrom iz agresorskog uporišta kod Cvijetića pekare je zaustavljeno napredovanje.

Branioci grada na padinama Sarajeva

Tokom same bitke, Ratko Mladić, koji je nedavno postavljen za komandanta novoformirane Vojske RS, zatražio je od generala Miloša Baroša, komandanta kasarne Maršal Tito, da pokrene tenkovsku jedinicu bivše JNA iz te kasarne. U određenom trenutku, frustriran Baroševim oklijevanjem, Mladić mu je rekao: “Generale, ili se ubij ili obuci suknju.” General Baroš nije imao hrabrosti izvesti jedinicu iz kasarne.

Nakon toga, jedna udarna grupa iz specijalne jedinice Juke Prazine, pod vodstvom Samira Peze, je uvedena u borbu. Odred Pofalići I je uspješno uništio neprijateljsko utvrđenje i probio se kod Cvijetića pekare. Velešićki odred je nastavio napredovanje glavnim pravcem preko pofalićke grede, dok je Odred Pofalići II napredovao prema “Plavom granapu”.

Uskoro su se zapovjednici odreda sastali na lokalitetu Čangalovića česma, a operacije su nastavljene prema Orlovačkoj ulici i poziciji opkoljene 3. čete Odreda Pofalići I. U popodnevnim satima je izvršeno spajanje s borcima te čete i njihovo oslobađanje.

Pod zaštitom tmine, preostale srpske snage zajedno s većinom stanovništva iz dijela naselja pod njihovom kontrolom, napustile su Pofaliće preko Žuči. Dio vojnika je skinuo uniforme i uspio pobjeći na Vrace preko Dolac Malte.

Bitka za Pofaliće je bila dobivena i imala je veliki značaj. Iako je taktički bila na razini borbenih operacija, imala je i operativno-taktički značaj u kontekstu cjelokupne odbrane Sarajeva. Psihološki, bila je važna jer je značajan teritorij oslobođen čistom pobjedom, što je bio prvi takav uspjeh na sarajevskom bojištu od početka rata.

U ovoj bici su poginuli branioci Sarajeva Edin Krako, Miralem Miradžija i Muris Đelkić.

Srpske snage su pretrpjele težak poraz u naselju Pofalići, stvarajući uvjete za napredovanje Armije Republike Bosne i Hercegovine prema strateški važnom platou Žuč, sjeverno od Sarajeva.

Klix.ba