Drugi maj 1992. je jedan od ključnih datuma u odbrani BiH: Dan slave i hrabrosti branitelja Sarajeva

Sjećanja na 2. maj 1992. godine još su živa, jer dramatični događaji tog dana, kada su branitelji Sarajeva spriječili jedinice bivše JNA da zauzmu zgradu Predsjedništva RBiH, najavili su početak 1.425 dana duge opsade glavnog grada BiH, ali i da će se agresor suočiti s mnogo većim otporom od onog kojem se nadao.

Zarobljen Alija

Podsjetimo, u jednom od ključnih dana u odbrani samostalne i nezavisne Bosne i Hercegovine tenkovi i transporteri tadašnje JNA zaustavljeni su nadljudskim naporima pripadnika Teritorijalne odbrane i Specijalne jedinice MUP-a RBiH na Skenderiji, na samo stotinjak metara od zgrade Predsjedništva RBiH.

Drugi maj se pamti i po zarobljavanju prvog predsjednika Predsjedništva RBiH Alije Izetbegovića, nakon povratka s pregovora u Lisabonu, te njegovom sprovođenju u kasarnu u Lukavici. Nakon dramatičnih pregovora članova Predsjedništva BiH Ejupa Ganića i Stjepana Kljujića s generalom JNA Vojislavom Đurđevcem, koji su praćeni i u direktnom TV prijenosu, dogovorena je razmjena koja je obavljena dan poslije.

Početkom maja 1992. godine bivša SFRJ zvanično više nije postojala, jer je 27. aprila 1992. proglašena Savezna Republika Jugoslavija, u čijem sastavu su ostale Srbija i Crna Gora, ali je nekada zajednička armija još bila prisutna u BiH, gdje se otvoreno stavila u službu pobunjenog SDS-a.

Momci u patikama zaustavili moćnog agresora i JNA. Facebook

Zapaljena Pošta

Kulminacija napada na Sarajevo počela je u tadašnjem Domu JNA, kada je grupa branitelja pokušala spriječiti iznošenje materijalno-tehničkih sredstava. Nakon što su ušli na pregovore s potpukovnikom Bogojem Božinovskim, on je pucao na njih i ubio Asafa Hadžića, jednog od organizatora odbrane Sarajeva. Nakon razmjene vatre Božinovski je ranjen, a njegovi vojnici su se predali, te su razmijenjeni nekoliko dana kasnije.

Prema naređenju generala Milutina Kukanjca iz komande Druge armijske oblasti na Bistriku, elitna jedinica, pod komandom majora Marka Labudovića, iz Vojne bolnice kreće prema Skenderiji i Predsjedništvu.

U satima koji su uslijedili odvijala se poznata bitka na Skenderiji. Nadljudskim naporima branitelji Sarajeva odbijaju napad. U popodnevnim satima, prema rekonstrukciji i istraživanju autora dokumentarnih filmova Avde Huseinovića, iz komande na Bistriku pukovnik Milan Šuput, komandant specijalnih jedinica Druge armijske oblasti, ušli su u zgradu Pošte i, u saradnji s radnicima odanim SDS-u, zapalili je ostavljajući veći dio grada bez telefonskih veza. Nakon što je kod Narodnog pozorišta pogođeno jedno od borbenih vozila iz njihove kolone, povukli su se i specijalci.

Pripadnici Specijalne jedinice MUP-a RBiH Nezir Brajović Braja i njegov pomoćnik Ajnur Mehićević su u međuvremenu onesposobili agresorski tenk koji je došao do Mosta Suade i Olge. Prema Skenderiji se s druge strane Miljacke probilo nekoliko oklopnih vozila JNA, odakle su pogodili zgradu Općine Centar, ali su nakon kraće pješadijske borbe i oni odstupili. Na tranzitu je Molotovljevim koktelom zapaljen još jedan tenk.

Odvijala se poznata bitka na Skenderiji. Facebook

Predali se

U noći s 2. na 3. maj grupa Dževada Topića u zgradi BKC-a locirala je niške specijalce pukovnika Šuputa, a borba s njima trajala do 3. maja popodne, kada su se, nakon pregovora, predali. Komanda Druge armijske oblasti je u međuvremenu opkoljena, a predsjednik Izetbegović, s kćerkom Sabinom i Zlatkom Lagumdžijom, zarobljen na Aerodromu Sarajevo i sproveden u kasarnu u Lukavici.

Razbijene sve iluzije

Razmjena je obavljena 3. maja kasno popodne u Dobrovoljačkoj ulici, ali je, uprkos naređenjima generala Jovana Divjaka, koji je s transportera UNPROFOR-a pozivao da se ne puca, ipak došlo do borbe. Iako vlasti RS danas spominju veći broj, general Kukanjac, koji je razmijenjen u Dobrovoljačkoj ulici, kasnije je tvrdio da je u razmjeni vatre poginulo šest pripadnika bivše JNA.

Tih dana, odnosno 2. i 3. maja, ubijen je veći broj građana i branitelja Sarajeva, razbijene su sve iluzije da se kriza može prevazići, pa je uslijedila troipogodišnja borba za odbranu BiH.

Avaz