Jačanje odbrane na starom kontinentu: Ko ima najjaču vojsku u Europi?

Ne toliko zato jer traži američki predsjednik Donald Trump, već zato što se i u Njemačkoj širi svijest da se lijepim riječima ne može zaustaviti vojna agresija.

Tako otprilike novi njemački ministar spoljnih poslova Johan Vadeful najavljuje da bi nova njemačka vlada ubuduće trebalo da ulaže u odbranu čak pet posto BDP-a. To je izjavio na sastanku ministara vanjskih poslova NATO-a u turskoj Antaliji.

Njemačka, prema riječima ministra, podržava prijedlog generalnog sekretara NATO-a Marka Rutea da se 3,5 posto izdvaja za vojne potrebe, a dodatnih 1,5 procenata za odbrambenu infrastrukturu.

Konačna odluka i planovi svih članica NATO-a vjerovatno će se čuti tek na samitu NATO-a krajem juna u Hagu.

I kancelar Friedrich Merz najavio je u obraćanju Bundestagu da želi da Bundesver razvije u “konvencionalno najjaču vojsku Europe”.

Ali i druge europske države postavljaju ambiciozne ciljeve.

Poljska – bedem na istočnom krilu

Poljska godinama intenzivno ulaže u oružane snage s ciljem da postane najjača kopnena sila u Europi. Prošle godine 4,12 procenata BDP-a išlo je u odbrambeni budžet.

Glavni cilj Varšave je da bude efikasno naoružana kako Rusija ne bi ni pomislila da ugrozi njenu teritoriju.

Poljska vojska trenutno broji oko 150.000 vojnika u profesionalnoj armiji i teritorijalnoj odbrani. Do 2035. taj broj bi trebalo da poraste na 300.000. S druge strane, poljska mornarica se smatra relativno slabom.

Njemačka: Od kolebanja do vodeće uloge?

Najavljeno povećanje izdvajanja za odbranu na pet procenata BDP-a označavalo bi historijski zaokret u sigurnosnoj politici.

Od kraja Hladnog rata, Savezna Republika Njemačka je insistirala na međunarodnoj saradnji, diplomatiji i “kulturi vojne uzdržanosti”. Prekretnicu je označio govor kancelara Olafa Scholza 27. februara 2022, tri dana nakon ruskog napada na Ukrajinu, poznat kao najava “nove ere“. (Zeitenwende).

Odmah nakon toga, njemačka vlada je osnovala poseban fond od 100 milijardi eura za Bundesver. Redovni izdaci za odbranu za 2024. iznose oko 90 milijardi eura, što je oko 2,1 procenta BDP-a. Povećanje na pet procenata značilo bi godišnji budžet za odbranu od preko 160 milijardi eura.

Dvostruko veći izdaci svakako bi teško opteretili državni budžet, a za sada nisu obezbjeđena dodatna sredstva.

Bundesver trenutno ima oko 182.000 aktivnih vojnika. Ministarstvo odbrane planira povećanje na najmanje 203.000 do 2031, dok se povremeno spominje i cilj od 240.000.

Modernizacija obuhvata sve grane vojske: treba zamijeniti stare tenkove, avione i ratne brodove, a naglasak je i na digitalizaciji i unapređenju komandnog lanca. Jer i u njemačkim arsenalima mnogo oružja i opreme postoji ‘samo na papiru’ pošto u prošlosti nije bilo novca za njihovo održavanje.

Ključni industrijski akteri u Njemačkoj su Rajnmetal, Erbas Difens end Spejs i Dil-Grupa, ali u tom sektoru sve je izraženija međunarodna saradnja jer je i izvoz izuzetno važan.

Francuska: Nuklearna sila s globalnim ambicijama

Francuska je jedina nuklearna sila u EU i vodi strategiju globalnog prisustva i vojne samostalnosti. U vojsci služi oko 203.000 vojnika, uz 175.000 pripadnika jedinica poput Žandarmerije i oko 26.000 rezervista.

Francuska mornarica raspolaže nuklearnim nosačem aviona ‘Šarl de Gol’ i strateškim podmornicama, čime ima snažan nuklearni kapacitet. Borbeni avioni Rafal obezbeđuju vazdušnu nadmoć i također su opremljeni za korišćenje nuklearnog oružja.

Predsednik Emmanuel Macron znatno je povećao odbrambeni budžet otkako je preuzeo dužnost 2017. U dramatičnom televizijskom obraćanju početkom marta, detaljno je govorio o ‘ruskoj prijetnji’ koja se nadvija nad Europom. Stoga bi francuski odbrambeni budžet trebalo da bude gotovo udvostručen.

Francuska je u prošlosti imala sličan vojni budžet kao Njemačka, ali je njime izgradila borbeno efikasniju vojsku – ne na kraju zahvaljujući državnom podsticanju odbrambene industrije i državnom suvlasništvu.

Velika Britanija: Dobro naoružana, ali ranjiva

Sa ciljem od gotovo 2,4 procenta BDP-a, Velika Britanija takođe planira da poveća odbrambene izdatke, s naglaskom na visokotehnološku opremu: dronove, vještačku inteligenciju i laserske sisteme.

Kraljevska mornarica raspolaže s dva nosača aviona, iako je samo jedan operativan. Vazduhoplovne snage su visoko modernizovane – njihovo jezgro čine američki borbeni avioni F-35B kakvih britanska vlada planira da nabavi ukupno 138.

Međutim, britanske oružane snage sa oko 140.000 aktivnih vojnika (uključujući 4000 Gurki) relativno su male. Za razliku od mnogih zemalja EU, trenutno nisu predviđena veća povećanja kadrova.

Premijer Keir Starmer naglašava vjernost savezništvima i globalnu spremnost za intervencije. Britanska vojna oprema u velikoj mjeri zavisi od američke tehnologije, naročito kada je riječ o nuklearnom oružju na podmornicama. Sa 1,49 procenata BDP-a prema podacima NATO-a za 2024, Italija je još uvijek ispod dosadašnjeg cilja od dva procenta.

Ipak, sa 165.000 aktivnih vojnika, dva nosača aviona i snažnim vazduhoplovstvom gde su i Eurofighteri i F-35, Italija spada u težu vojnu kategoriju Europe.

Međutim, kopnene snage se smatraju zastarjelim i nužno su potrebne reforme. Premijerka Georgia Meloni želi Italiju da učini najjačom tenkovskom silom Evrope. U tu svrhu naručeno je više od 1.000 borbenih i višenamenskih tenkova od kompanije Rajnmetal. Strateški fokus Italije je Mediteran i bezbednost globalnih trgovačkih ruta.

Uprkos milijardama eura uloženih u naoružanje u Europi, globalni poredak vojnih sila se srednjoročno neće značajno promijeniti. Na čelu su i dalje Sjedinjene Američke Države, zatim Rusija, Kina i Indija.

Prva evropska sila – Velika Britanija – dolazi tek na šestom mestu. Slijede Francuska na devetom, a Njemačka trenutno zauzima jedanaesto mjesto.