Kako je efendija Kurt spašavao Srbe od ustaškog pokolja

Kako je efendija Kurt spašavao Srbe od ustaškog pokolja
06.01.2021.,Brest Pokupski - Podrucje Petrinje pogodio je jos jedan , prilicno jak potres. Photo: Sanjin Strukic/PIXSELL

Na Badnje veče 1942. godine tuzlanski muftija Muhamed Šefket Kurt sprečio je ustaški pokolj Srba u Tuzli, je događaj iz istorije BiH na koji je danas putem društvenih mreža podsjetio banjalučki novinar Dragan Bursać.

Naime, početkom januara 1942. godine saznalo se da ustaše spremaju pokolj tuzlanskih Srba, kao odmazdu za likvidaciju grupe ustaša zarobljenih kod Doboja, koje su četnici strijeljali na Ozrenu.

Tajni ustaški odbor za istrebljenje Jevreja i Srba u Tuzli pozvao je zloglasnog Vječeslava Montanija, kotarskog predstojnika za Brčko, koji se već pročuo po krvavim nedjelima, da dođe sa svojim ustašama u Tuzlu i da se, uz njegovu pomoć, izvrši odmazda nad Srbima, i to tako da se u pravoslavnu crkvu punu vjernika postavi eksploziv, i da se zatim razori srpska varoš u tom gradu i kompletno stanovništvo pobije i otjera u logore.

Pošto se saznalo za ovaj plan, organizovana je konferencija uglednih Bošnjaka Tuzle. Odlučeno je da tročlana delegacija, na čelu s muftijom Muhamedom Kurtom, ode Hohbajeru njemačkom komandantu tog mjesta, i njegovom zamjeniku potpukovniku Vistu, te traži od njih da navedeno spriječe. Kad je saznala koliko je protivljenje Bošnjaka ovakvim akcijama, njemačka komanda je pismenom naredbom zabranila ustašama da poduzimaju bilo kakve mjere odmazde bez njenog odobrenja. Istovremeno su slične akcije poduzimali i ugledni Hrvati, kao što su Jure Begić, Ante Kamenjašević i drugi. https://5297084a058c51ee4e324cb28877a087.safeframe.googlesyndication.com/safeframe/1-0-37/html/container.html

Zbog svega toga, ustaše se nisu usudile da provedu svoj plan. Njemačka komanda je, iz svojih interesa, odmah istakla plakat sa tekstom upozorenja da, „niko ne smije nikoga zlostavljati, oduzimati ili rušiti tuđu imovinu i dirati živalj koji slavi“. U nastojanju da učvrsti demarš kod njemačkog komandanta, muftija Kurt sa grupom uglednih Tuzlaka odlazi u Zagreb i traže da ih Ante Pavelić, poglavnik NDH primi. On to nije učinio, ali ih je primio ministar Andrija Artuković od kojeg delagacija traži da ustaše ne diraju mirno srpsko stanovništvo. Zahvaljujući angažmanu muftije Kurta, u Tuzli nije bilo masovnih zločina.

Ustaški režim u Tuzli u jednoj dojavi od 9. juna 1943. godine negativno je gledao na nacionalnu ”pasivnost” uleme koja je postajala vidljivijom što je sudbina NDH bila neizvjesnija. Muhamed Šefket ef. Kurt označen je u toj dojavi kao ”potajni neprijatelj današnjeg poretka” i ”stari bizantinac – Srbin.”80

Kada je efendija Kurt preminuo prota Đorđe Jovanović održao je govor na njegovoj dženazi, kojoj je prisustvovalo preko deset hiljada ljudi. Uslišena je intimna i neuobičajena molba prote Jovanovića, da on bude taj koji će u efendijin grob sići prije njega, dočekati tabut s efendijinim tijelom i položiti ga u kabur.

O efendiji Kurtu prije dvije godine je pisala i Al Jazeera gdje je navedeno da se radi o istaknutom muslimanskom učenjaku koji je predvodio grupu uglednih Bošnjaka koji su intervenisali kod “ustaških” vlasti da se spriječi paljenje prepune pravoslavne crkve u Tuzli na Badnju večer 1942. godine.

O značaju i veličini Šefket-efendijinog čina najbolje svjedoči jedan zanimljiv i neuobičajen detalj koji se dogodio prilikom njegove sahrane i koji svjedoči o zahvalnosti koju je srpska zajednica Tuzle osjećala prema čovjeku koji im je toliko pomogao.

Naime, kada je ef. Kurt preminuo, prota Đorđe Jovanović izrazio je želju da održi govor na njegovoj dženazi i pred više od 10.000 ljudi sišao je u grob, dočekao tabut ef. Kurta i položio ga u kabur.

Nažalost, danas se ime plemenitog Šefket-efendije spominje veoma rijetko, a njegova je uloga u spašavanju srpskog stanovništva Tuzle na ispravan naučni način obrađena i valorizirana tek u publikacijama iz ovog milenija. Njegov čin trebao bi se ne samo više spominjati nego i isticati kao primjer lične hrabrosti i požrtvovnosti.

Na Badnje veče 1942., tuzlanski muftija Muhamed Šefket Kurt sprečio je ustaški pokolj Srba u Tuzli. Naime, početkom…

Objavljuje Dragan BursaćSrijeda, 6. siječnja 2021.
Dobivaj najvažnije vijesti porukom na Viberu: KLIKNI OVDJE

NAJNOVIJE

BISSTOURS
rentacarZenica