Kako se NATO širio prema istoku Evrope, vojna sila kojoj teži i BiH 

Iako je pitanje širenja NATO saveza prema istoku Evrope problem koji Moskva već godinama unazad potencira, ruska invazija na Ukrajinu ponovo je otvorila “Pandorinu kutiju” te je širenje ove vojnopolitičke alijanse ponovo došlo u prvi plan.

Nakon završetka Drugog svjetskog rata, svijet je ušao u novu geopolitičku realnost, a jedan od prvih rezultata takvih odnosa u svijetu bilo je potpisivanje Sjevernoatlantskog ugovora koji je potpisan u Washingtonu 4. aprila 1949. godine i ujedno podrazumijeva osnivački akt NATO saveza.

Dvanaest država koje su 1949. godine potpisivanjem ovog ugovora ušle u savez su Belgija, Kanada, Danska, Francuska, Island, Italija, Luksemburg, Nizozemska, Norveška, Portugal, Velika Britanija te Sjedinjene Američke Države.

Upravo u tom periodu, počeo je i Hladni rat između zapadnih zemalja s jedne, te Sovjetskog Saveza s druge strane. Takav odnos snaga u svijetu, kao i postojanje NATO-a na Zapadu, doveo je do osnivanja Varšavskog pakta 1955. godine – organizacije za kolektivnu sigurnost u kou su mahom bilo smještene države istočnog dijela Evrope.

U međuvremenu, tokom trajanja Hladnog rata, četiri evropske države pridružile su se NATO savezu i to Turska i Grčka 1952. godine, Zapadna Njemačka 1955. godine, te Španija 1982. godine.

Ovakav odnos snaga trajao je zapravo sve do raspada Sovjetskog Saveza 1991. godine i vala političkih promjena koji je zahvatio Evropu s kraja 20. stoljeća.

Države nekadašnjeg Varšavskog pakta koje su se prve pridružile NATO savezu nakon pada Željezne zavjese bile su Češka Republika, Mađarska i Poljska koje su se savezu pridružile 1999. godine i to se opisuje kao prvi val širenja NATO saveza prema istoku Evrope.

Drugi val bio je ujedno najbrojniji te se tokom njega sedam država pridružilo NATO-u. To su bile Bugarska, Rumunija, Slovačka i Slovenija.

Međutim, drugi val proširenja je zahvatio i baltičke države te su tako Latvija, Litvanija i Estonija također postale dio Alijanse čime je NATO po prvi put izašao na granice Ruske Federacije.

Nakon 2004. godine, NATO-u su se pridružile još četiri balkanske države i to Albanija i Hrvatska 2009. godine, Crna Gora 2017. godine, a posljednja u nizu zemalja koje su postale dio NATO saveza je Sjeverna Makedonija koja se alijansi pridružila 2020. godine.

Iako države poput Finske i Švedske do sada nisu aktivno razmatrale svoje članstvo u NATO-u, invazija Rusije na Ukrajinu, državu koja je također ranije pokazivala interesovanje za članstvo u Alijansi, znatno je izmijenila i razmišljanja prije svega finskih zvaničnika.

Finski predsjednik Sauli Niinisto ranije je izjavio kako će Finska preispitati svoju sigurnosnu politiku te će razmatrati i pitanje eventualnog ulaska u NATO savez.

“Kada se analiziraju alternative i rizici, onda je vrijeme za zaključke. Imamo sigurna rješenja i za našu budućnost. Moramo ih pažljivo pregledati”, rekao je predsjednik finske.

S druge strane, švedska premijerka Magdalena Andersson prije nekoliko dana je izjavila kako Švedska trenutno ne razmišlja o ulasku u NATO i to iz razloga što bi takva odluka, u kontekstu rata u Ukrajini, dodatno destabilizovala Evropu.

“Da budem jasna, ono što je najbolje za sigurnost Švedske je da vlada ima dugu i dosljednju političku liniju. Ako bi Švedska u ovoj situaciji podnijela aplikaciju za ulazak u NATO, situacija u Evropi bi se dodatno destabilizovala”, poručila je premijerka.

Dobivaj najvažnije vijesti porukom na Viberu: KLIKNI OVDJE