Ko su savremeni derviši: “Bitno je srce – ne zanijeti se i sebe ne isticati”

Da li Ahmeda Nurudina iz romana Meše Selimovića – duhovnika i muslimanskog učenjaka iz starih vremena, u haljetku i s ogrtačem, koji se pomalo sklanja od svakodnevnog života? Realnost je sasvim drugačija.

Derviša ili sufija, kako se još nazivaju, ima i dalje.

Oni žive oko nas, to su profesori, advokati, naučnici, imaju porodice, ali ih sve povezuje vjerovanje da se kroz određen način života i postupke može prodrijeti do božanske istine i ljubavi.

“On ne mora biti asketa, bitno je srce, ne zanijeti se i sebe ne isticati”, kaže za BBC na srpskom Ćazim Hadžimejlić, profesor kaligrafije na Akademiji likovnih umjetnosti i historije umjetnosti na Filozofskom fakultetu u Sarajevu.

“To su oni koji nose ruho duhovnosti”, dodaje profesor, ujedno i derviš. Učenje derviša naziva se tesavvuf, što u bukvalnom prevodu znači ogrnut vunom, navodi se u enciklopediji Britanika.

Sličnog značenja je i riječ suf, od koje je nastao izraz sufizam, koji se češće koristi na Zapadu, vjerovatno kao naziv za rane islamske askete koji su nosili vunene ogrtače.

“Dobra djela čoveka krase i ne daju mu da ode u drugom pravcu”, kaže Hadžimejlić, u košulji i sakou.

Sufije su poznate kao “siromašni” – fukara, što je množina arapske reči fakir dok se na persijskom to kaže darviš.

Tako su fakir, derviš i sufija danas gotovo sinonimi.

Svaki muškarac ili žena mogu postati derviši, ako se odluče za taj način života.

Derviš je samo ime koje na jedan način znači dobar čovek, pošten čovek, fin, odan, vredan.

“Čovjek koji svakog čovjeka cijeni kao božije stvorenje, ne nanosi nikome bol i tegobu, već želi svakome da pomogne i gleda kroz božiju prizmu prema svim stvorenjima – biljnog, životinjskog i ljudskog svijeta”, kaže Hadžimejlić sa spokojem u glasu koji često odlikuje produhovljene ljude.

Svaki derviš ima za cilj da kroz samospoznaju i oslobađanje od negativnih emocija napreduje na putu čišćenja i popravljanja sebe.

I taj put traje cijelog života.

“Sa tom čistotom Bog im daje i određenu mudrost i znanja koja nisu svakome dostupna. Kad treba oni to iskažu, jedna rečenica od takvih je nekad dovoljna da čovjeka ‘pokosi’ ili pogled da čovjeka očisti”, ističe Hadžimejlić.

Dobročinstvo je važan dio derviškog učenja.

“Kad je čisto srce, onda je tu odnos čoveka prema Bogu skroz iskren, nema prepreka. Sve negativne stvari i uticaji su zavjesa između Boga i čoveka, a svi smo božiji i njemu se vraćamo”, dodaje on.

U negativne emocije ubraja sujetu, zavist i ljubomoru.

Čišćenje od tih „zavesa” derviši sprovode kroz redovne obrede, ali prvenstveno kroz unutrašnji rad na sebi.

Pored sopstvenih zanimanja, derviši poste, klanjaju redovno i prisustvuju obredu – zikru koji se može obavljati u džamiji ili tekiji.

Obredi se razlikuju od redovnih klanjanja ostalih muslimana, jer tokom derviških ceremonija oni sjede u krugu, ritmično se kreću, horski izgovaraju različita imena Allaha i to mnogo puta ponavljaju.

Tokom tih obreda zajednički padaju u stanje nalik transu.

Ćazim Hadžimejlić navodi da sve zavisi od toga kako se razumije riječ mistik te pojašnjava:

“Ako za mistika smatrate nekog ko leži na iglama ili po vatri hoda, to sve rade produhovljeni derviši”.