Mustafa Hajrulahović Talijan: 67. godišnjica rođenja slavnog bh. komandanta

Na današnji dan 1957. godine, u Banjoj Luci je rođen Mustafa Hajrulahović Talijan, slavni bh. komandant, general Armije BiH i heroj odbrambeno-oslobodilačkog rata 1992.-1995.

U rodnoj Banjoj Luci Mustafa je završio srednju školu, a zatim Vojnu pomorsku akademiju u Splitu. Do 1991. godine bio je oficir u JNA, koju je tada napustio i pridružio se Armiji Republike Bosne i Hercegovine. Bio je prvi komandant Prvog korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine (od 1. 9. 1992. do 18. 8. 1993.), a kraj agresije na BiH dočekao je u Glavnom štabu ARBiH. 

Srčani udar

Za ogromne zasluge u odbrani Bosne i Hercegovine od agresora dobio je Orden zlatnog grba sa mačevima.

Umro je od srčanog udara za vrijeme posjete majci u Hamburgu, Njemačka, 8. marta 1998. godine. Sahranjen je uz ostale bh. velikane u haremu Ali-pašine džamije u Sarajevu.

Danas jedan međunarodni bokserski turnir u Sarajevu nosi njegovo ime.

Rođen pjesnik Bajron, jedan od osnivača evropskog romantizma

1561. – Rođen engleski filozof i državnik Frensis Bekon (Francis Bacon), jedan od vodećih naučnika na području prirodne filozofije i metodologije na prelazu iz renesanse u moderno doba. Zbog toga se smatra jednim od utemeljitelja modernog materijalizma. Utjecao je na francuske enciklopediste 18. vijeka, koji su mu posvetili veliku “Francusku enciklopediju”. Prema Bekonovim načelima, u Engleskoj je 1662. osnovano “Učeno društvo” i tako promovirana njegova zamisao da se ljudski napredak može ostvariti, ne samo reformom društva već i napretkom nauke. Djela: “Unapređenje nauke”, “Novi organon”, “Nova Atlantida”, “Eseji ili savjeti etički i politički”.

1729. – Njemački pisac, kritičar i teoretičar umjetnosti Gothold Efraim Lesing (Gotthold Ephraim Lessing), utemeljitelj savremene njemačke književnosti i estetike, rođen je na današnji dan. Djela: drame “Mis Sara Sampson”, “Emilija Galoti”, “Mudri Natan”, komedija “Mina od Barnhelma”, kritike “Pisma o najnovijoj književnosti”, “Hamburška dramaturgija”, “Laokoon”, polemička satira “Vaspitanje ljudskog roda”, “Anti-Gece”.

1788. – Rođen engleski pisac Džordž Gordon Bajron (George Byron), jedan od osnivača evropskog romantizma. Njegova poezija je oličavala slobodan ljudski duh u pobuni protiv poretka, što mu je donijelo veliki utjecaj i popularnost kod evropskih naroda pod jarmom tuđeg ili domaćeg despotizma. Veliku Britaniju je napustio, razočaran, 1816. i u Italiji je stvorio najveća djela: “Čajld Harold”, “Kain”, “Manfred”, “Don Žuan”. 

1849. – Švedski pisac Johan August Strindberg, najkontroverznija ličnost švedske književnosti, rođen je na današnji dan. Ženu je smatrao prirodnim neprijateljem muškarca, a protivljenje emancipaciji žena, o čemu je pisao u novelama “Brakovi 1” i “Brakovi 2”, antihrišćanstvo i naturalistički stil donijeli su mu mnogo glavobolja i sukoba. Ostala djela: romani “Služavkin sin”, “Crvena soba”, “Stanovnici Hamsea”, “Odbrana jednog ludaka”, “Gotske sobe”, “Priče nadzornika karantina”, “Pakao”, “Na ostrvima”, “Legende”, “Crne zastave”, drame “Majstor Uluf”, “Otac”, “Gospođica Julija”, “Pljačkaši”, “Zajmodavac”, “Put u Damask 1-3”, “Ples smrti”, “Igra snova”, “Oluja”, “Sablasna soneta”, novele “Novo carstvo”.

Umro glumac Miodrag Andrić – Ljuba Moljac

1878. – Rođen srbijanski vajar Toma Rosandić, prvi rektor Akademije likovnih umjetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umjetnosti. Izradio je više javnih spomenika, uključujući veliku grupu “Igrali se vrani konji” ispred zgrade Skupštine u Beogradu i skulpturu “Umorni borac” na Kalemegdanu.

1924. – Mira Trailović, srbijanska pozorišna rediteljica, osnivačica avangardnog beogradskog pozorišta Atelje 212 (1956.) i BITEF-a (Beogradski interencionalni teatarski festival), rođena je na današnji dan. Kao rediteljica predstavila je beogradskoj publici prvi put najznačajnija imena svjetske pozorišne avangarde – „Joneska“, „Sartra“, „Olbija“, kao i popularni hipi-mjuzikl „Kosa“.

1936. – Rođen Dragan (Predrag) Živković Tozovac, srbijanski pjevač i kompozitor narodne muzike. Također je bio vrhunski harmonikaš i zabavljač koji se pojavljivao u filmovima i vodio nekoliko muzičkih TV emisija. 

1989. – Umro Miodrag Andrić – Ljuba Moljac, pozorišni, filmski i TV glumac. Bio je prepoznatljiv po specifičnim tehnikama glume. Zadržavao je ozbiljne crte lica i u najsmješnijim scenama, što je činio i američki filmski glumac Baster Kiton (Buster Keaton) s kojim je Moljac često uspoređivan. Tokom izvođenja uloge u predstavi „Tri nosketara“ na pozornici u Glini, dobio je nagli izljev krvi u mozak i preminuo, šest dana prije svog 46. rođendana. 

Treći masakr na Alipašinom Polju u Sarajevu

1994. – Počinjen treći masakr na Alipašinom Polju u Sarajevu. “Masakri na Alipašinom Polju” je naziv za nekoliko masakara počinjenih od srpske agresorske vojske tokom opsade Sarajeva.

Treći masakr (poznat kao Masakr u ulici Bosanska) dogodio se 22. januara 1994. u 13 sati i 40 minuta u ulici Bosanska kod br. 4, u naselju “C” faza. U masakru je ubijeno šestero djece, a povrijeđeno je još šestero, dok su se sankali. Toga dana su ubijeni: Indira Brković (1982.), 11 godina, Jasmina Brković (1989.), 4 godine, Mirza Dedović (1986.), 8 godina, Danijel Jurenić (1981.), 12 godina, Nermin Rizvanović (1981.), 12 godina i Admir Subašić (1986.), 7 godina.

2002. – Bosna i Hercegovina postala punopravna članica Parlamentarne skupštine Vijeća Evrope.

2004. – Umro Anton Marti, jugoslavenski i hrvatski reditelj, scenarist i glumac, jedan od osnivača Televizije Zagreb. Režirao je veliki broj televizijskih emisija zabavnog, muzičkog, takmičarskog i magazinskog karaktera. Višestruki je dobitnik međunarodnih i domaćih nagrada, a 1994. godine dodijeljen mu je i Porin za životno djelo.

Preminuo Aki Rahimovski, pjevač rok grupe “Parni valjak”

2010. – Umrla britanska glumica Džin Simons (Jean Simmons), zvijezda koja je igrala Ofeliju uz Lorensa Olivijea (Laurence Olivier) kao Hamleta, pjevala u mjuziklu s Marlonom Brandom i glumila uz Gregorija Peka (Gregory Peck), Pola Njumena (Paul Newman) i Kirka Daglasa (Douglas).

2014. – Rukopis izgubljene, četiri vijeka stare (1613/14) komedije velikog španskog dramskog pisca i pjesnika Lopea de Vege “Mujeres y Criados” (Žene i sluge), otkriven je u Španskoj nacionalnoj biblioteci.

2022. – U 67. godini umro Aleksandar Aki Rahimovski, pjevač zagrebačke rok grupe “Parni valjak”, nekoliko dana nakon što su mu u jednoj zagrebačkoj klinici ugrađena četiri stenta. Počeo je pjevati već kao tinejdžer u grupama „Vakuum“, „Krvna braća“ i „Torr“, s kojom je nastupio na festivalu u Zagrebu 1975. godine, kada je upoznao gitaristu i kompozitora Huseina Hasanefendića Husa, te Juricu Pađena. Te godine, u saradnji s menadžerom Vladimirom Mihaljekom Mihom, osnivaju prvu postavu „Parnog valjka“. S „Parnim valjkom“ je Aki objavio 16 studijskih albuma, 14 singlova, pet albuma uživo, četiri kompilacije te dva koncertna DVD-a. 

Godine 2005., na 30. godišnjicu osnivanja grupe, Hus je odlučio da prestane s koncertnim aktivnostima, dok ostatak sastava, pod vodstvom Rahimovskog, nastavlja s radom te 2007. godine snimaju album „U vremenu izgubljenih“. U jesen 2009. godine „Valjak“ objavljuje veliki povratak u sastavu: Aki, Hus, Brk, Prexi, Bero te novi bubnjar – Dalibor Marinković Dado, i to u sklopu “Karlovačko live” turneje.