Predstavljen prijedlog budžeta EU u iznosu od čak 2 biliona eura, ogroman dio ide na odbranu

Evropska komisija u srijedu je predstavila prijedlog novog sedmogodišnjeg budžeta Evropske unije za period 2028. do 2034. godine, u iznosu od čak 2 biliona eura.

Novi budžet predviđa snažniji fokus na ekonomsku konkurentnost i sektor odbrane, uz najavljene promjene u tradicionalnoj strukturi trošenja – naročito kada je riječ o poljoprivredi i regionalnom razvoju.

“Ovo je budžet koji odgovara evropskim ambicijama, koji se suočava s izazovima i jača našu nezavisnost”, izjavila je predsjednica Komisije Ursula von der Leyen u Briselu.

“Veći je, pametniji i oštriji. Isporučuje rezultate za naše građane, naše privrednike, naše partnere i našu budućnost.” Prema Komisiji, predloženi budžet iznosi 1,26 posto bruto nacionalnog dohotka BND 27-članog bloka, dok je trenutni sedmogodišnji budžet na nivou od 1,13 posto BND-a.

Iako najveći dio sredstava i dalje dolazi iz nacionalnih kasa država članica, Komisija predlaže i nove izvore direktnog finansiranja, među kojima je i novi porez na kompanije koje u nekoj članici EU ostvaruju godišnji neto promet veći od 100 miliona eura.

Prijedlog budžeta predstavlja početak višegodišnjih teških pregovora, koji uključuju sve države članice i Evropski parlament.

U okviru budžeta predviđeno je i formiranje novog Evropskog fonda za konkurentnost od 451 milijardu eura, koji bi trebao potaknuti razvoj odbrambene industrije, inovacije i prelazak evropske industrije na čistu tehnologiju.

Odbrani i svemiru namijenjeno je 131 milijarda eura – što je pet puta više nego u trenutnom budžetskom okviru.

Time Komisija nastoji preusmjeriti sredstva na nove prioritete, nakon višedecenijske dominacije izdvajanja za poljoprivredu i tzv. kohezijsku politiku, čiji je cilj smanjivanje razlika među evropskim regijama.

Ipak, ni poljoprivrednici ni slabije razvijene regije neće biti zanemareni: za podršku poljoprivredi predviđeno je 302 milijarde eura, dok je za najmanje razvijene regije rezervisano najmanje 218 milijardi.

Globalni programi dobit će 200 milijardi eura, a dodatnih 100 milijardi predlaže se za pomoć Ukrajini – izvan strukture budžeta.

Prijedlog je odmah naišao na oštre kritike iz pojedinih članica.

“EU je važna za našu ekonomsku budućnost, ali predloženi budžet je jednostavno prevelik”, izjavio je ministar finansija Nizozemske Eelco Heinen.

Mađarski premijer Viktor Orban ocijenio je da “globalistički birokrati” žele da “ispumpaju evropski novac za Ukrajinu”, dok, kako je rekao, “naši poljoprivrednici ustaju da odbrane svoju budućnost“.

“Ovo nije samo nepravedan budžet, već ni izbliza dostojan ozbiljnih pregovora”, poručio je Orban na društvenoj mreži X.

Ni Evropski parlament nije u potpunosti zadovoljan. Poslanik desnog centra i glavni pregovarač za budžet, Siegfried Mureşan, kazao je: “Ne možemo raditi više sa manje sredstava.

Novi prioriteti zahtijevaju nova sredstva – a ne kresanje postojećih.”

Pregovori o budžetu tradicionalno su među najosjetljivijim pitanjima u EU, jer otvaraju duboke političke i ekonomske razlike među članicama.

Očekuje se da će se najviše raspravljati o visini budžeta, o uslovljavanju sredstava političkim i ekonomskim reformama, načinu finansiranja i otplati zajmova iz fonda za oporavak nakon pandemije COVID-19.

Kata Tutto, predsjednica Evropskog odbora regija, upozorila je da predložene “pojednostavljenja” zapravo skrivaju “čudovište koje bi moglo progutati kohezijsku politiku i slomiti joj kičmu nacionalizacijom i centralizacijom”.

Istovremeno, u Briselu su održani protesti poljoprivrednika, a krovna evropska poljoprivredna organizacija COPA-COGECA proglasila je srijedu “crnim danom za evropsku poljoprivredu”.