Proizvodi koji su obilježili život u bivšoj Jugoslaviji

Običan Jugosloven ustajao je u šest sati ujutro. Prao je zube domaćom pastom, koristio “pitralon” losion, “brion“ kozmetiku, vozio “fiću” i čitao “start” magazin. „Gavrilović“ paštete bile su statusni simbol, a “leviske” privilegija odabranih. Dan mladosti bio je mnogima omiljeni dan u godini jer su svi željeli da odaju poštu najvećem brendu bivše Jugoslavije – Titu.

Svako vrijeme ima neke svoje simbole, nešto što nas u trenutku vraća u detinjstvo ili mladost – u svakom slučaju – u prošlost. Period do raspada bivše Jugoslavije specifičan je jer je u kratkom periodu veliki dio „naših“ brendova postao “tuđi“, a jedan broj je, u sveopštem haosu i finansijskim krizama koje su uslijedile, potpuno prestao da postoji.

– Na SFRJ nas podsećaju mnogi brendovi, ali dva najveća su Tito i sama SFRJ, koji su bili i ostali prepoznatljiv brend u inostranstvu. Za Srbiju možda ne znaju svi, ali za Jugoslaviju su svi čuli-objašnjava istoričar Miloš Jeremić.

Svako ko je živio u doba SFRJ sjeća se istorijskih “jasa” trikoa sa zvjezdicama, „borosana“, crnih baletanki, maskota Univerzijade u Zagrebu 1987. i Zimskih olimpijskih igara 1984. u Sarajevu Zagija i Vučka.

A to je samo vrh ledenog brega. Autohtoni proizvod bio je „vožd“, “pravi jugoslovenski miris”, a njemu su konkurenciju pravili „ralon“ i „pino silvestre“. Djeca su volela „pekabela“ sladolede, „bazooka“ žvake i sličice iz čokoladica „životinjsko carstvo“ koje su se ljepkom lijepile u albume.

– Neki od najpoznatijih brendova u bivšoj Jugoslaviji bili su „brion“ kozmetika, keks „domaćica“, „kokta“, „bajadere“, „Nada Štark“ i njihov keks, kao i svi slatkiši koji su se prodavali u metalnim kutijama u kojima su se kasnije držali šećer, brašno i kafa. Poznata je bila i fabrika „Jadar“ i njihov čokoladni program. Od automobila najpopularniji je bio „fića“, a simbol za dvotočkaše bio je motor “tomos zastava” – objašnjava Uroš Radulović, organizator izložbe “Živeo život“ koja će početkom juna biti otvorena u Beogradu, a čiji je cilj da kroz istoriju svakodnevnog života vrati posjetioce svim čulima u doba nekadašnje Jugoslavije.

Žene koje su radile kao tetkice, konobarice, vaspitačice, čistačice nosile su na poslu “borosane” – cipele od platna, najčešće teget i bijele boje, koje su imale otvor na prstima i petama i bile popularne u vremenu u kojem je udobnost bila važnija od izgleda.

Socijalistički odgovor na „koka-kolu“ bila je popularna “kokta” sa ukusom šipka, a od sokova su se najviše pili “dona” i “jafa“ sirupi od limuna, narandže i višnje.

– Najzastupljenija firma za proizvodnju robe široke potrošnje bila je „Jugoplastika“, koja je proizvodila sve – od školskog pribora, kuhinjske plastike do odjeće – priča Radulović.

(blic)