Šta se krije u devastiranim fabrikama u BiH: U Tuzli ‘investitori’ ostavili hlor, zemlju zagađenu živom, te hiljade tona otrovnog kruksa

Autori studije “Privatizacija kao ekološko nasilje Slučaj tuzlanskog HAK -a”, koja je nedavno objavljena u izdanju Fondacije “Fridrih Ebert” u BiH, upozorili su da je uz hiljade otpuštenih radnika, privatizacija iza sebe ostavila i devastirane fabrike i u njima hiljade tona otrovnih materija.

Princip je uvek isti: preduzeće se privatizuje, novi vlasnici ili odmah prekinu poroizvodnju, ili proizvode dok im se to isplati, a potom otpuste radnike, iz fabrika izvuku sve što se može unovčiti, a onda nestanu, ostavljajući iza sebe prave ekološke bombe.

U tuzlanskom hemojskom kombinatu HAK “investitori” iz Poljske su ostavili hlor, zemlju zagađenu živom, te hiljade tona otrovnog kruksa, materije slične šutu.

Koliko se još ekoloških bombi, poput ove tuzlanskom HAK-a, skriva u napuštenim fabričkim halama širom BiH, još nije utvrđeno.

Za sada je poznato da su u Banjaluci u krugu nekadašnjeg “Incela” otkrivene ogromne količine piralena, toksičnog i potencijalno kancerogenog ulja.

Zemljište bivšeg “Incela” preprodavano je nekoliko puta. Svi koji su učestvovali u tom lancu tvrdili su da nisu znali da uz atraktivne kvadrate kupuju piralen, za čije su zbrinjavanje potrebni milioni maraka.

Aferu “piralen” je 2019. otkrio novinar Srpskainfo Goran Obradović. Do danas rešavanje ovog problema nije čestito ni započelo, iako su političke stranke “piralen” često koristile kao “alat” u predizbornoj kampanji.

Gradonačelnik Banjaluke Draško Stanivuković nedavno je izjavio da su na još najmanje dvije lokacije usred Banjaluke odložene otrovne materije “možda i opasnije od onih u Incelu”.

– Te su lokalcije bliže centru grada, odnosno sjedištu Gradske uprave, nego “Incel”, a o kojim se lokacijama radi, uskoro ćemo obavijestiti javnost – rekao je Stanivuković.

I Dobojlije su imale svoj HAK. U naselju Kotorsko, u pogonima nekad čuvene drvne industrije “Enterijer”, turska kompanija “Illa” je 2015. otvorila fabriku ulja. Nakon tri godine direktor fabrike Ismet Ozturkmen je pobjegao iz BiH i odnio svu dokumentaciju firme. Za sobom je ostavio dugove i otrove.

Mještani su alarmirali inspekciju, upozoravajući da je u postrojenju ostalo oko 30 tona zapaljivog i opasnog heksana. Inspektori su utvrdili da nije u pitanju samo heksan, nego i sumporna kiselina, natrijum hidroksid i fosforna kiselina.