Stvoren molekul koji topi masne naslage

Gojaznost pogađa oko 13 odsto globalne populacije i uz nju dolazi i niz drugih međusobno povezanih bolesti, uključujući kardiovaskularne bolesti, dijabetes i bolesti jetre, kao što je masna jetra.

“Ljudima je teško da izgube kilograme ili da određenu kilažu održavaju. Nije uvijek sve do volje i želje ljudi”, zaključio je Webster Santos, profesor hemije sa Univerziteta za nauku.

Santos i njegove kolege nedavno su identifikovali mali mitohondrijski “rastavljač” nazvan BAM15, koji smanjuje masne naslage bez uticaja na unos hrane i mišićnu masu.

Osim toga, ovaj molekul smanjuje insulinsku rezistenciju i blagotvorno djeluje na oksidativni stres i upalu.

Nalazi, objavljeni u časopisu “Nature Communications” u aprilu ove godine, zvuče obećavajuće i nagovještaju liječenje gojaznosti, dijabetesa, a posebno bezalkoholnog steatohepatitisa (NASH), vrste bolesti jetre za koju je karakteristična upala i nakupljanje masti u jetri, takozvana masna jetra.

U narednih nekoliko godina očekuje se da će to stanje postati vodeći uzrok transplantacije jetre u zapadnim zemljama.

Mitohondrije se obično nazivaju moćnim ćelijama. Organela stvara ATP, molekul koji služi kao energetska valuta ćelije, koja pokreće tijelo i ostale biološke procese koji pomažu našem tijelu da pravilno funkcioniše.

Da bi napravili ATP, hranjive supstance moraju da budu spaljene i potrebno je uspostaviti protonsku pokretačku silu (PMF) unutar mitohondrija.

PMF se stvara iz protonskog gradijenta, gdje je veća koncentracija protona van unutarašnje membrane i niža koncentracija protona u matrici, odnosno prostora u unutarašnjoj membrani.

Ćelija stvara ATP kad god protoni prođu kroz enzim nazvan ATP sintaza, koji je ugrađen u membranu. Dakle, oksidacija hranjivim supstancamama ili sagorevanje hranjivih supstanci povezana je sa sintezom ATP-a.

“Dakle, sve što smanjuje PMF, može povećati disanje. Mitohondrijski “rastavljači” su mali molekuli koje odlaze u mitohondrije kako bi ćelijama pomogle da više dišu. Efikasno, mijenjaju metabolizam u ćelijii tako da sagorimo više kalorija, a da ne vježbamo”, rekao je Santos, pridruženi član Tehničkog centra Virginija za otkrivanje lekova.

Znajući da ovi molekuli mogu da  promijene metabolizam ćelije, naučnici su željeli da budu sigurni da lijek dostiže željene ciljeve i da je prije svega siguran.

Kroz niz istraživanja na miševima, istraživači su otkrili da BAM15 nije toksičan, čak ni u velikim dozama, niti utiče na centar sitosti u mozgu, koji inače govori našem tijelu da li smo gladni ili siti.

U studijama BAM15 sprovedenim na miševima životinje su pojele istu količinu kao i kontrolna skupina, a i dalje su gubile masnoću.

Ali postavlja se jedno pitanje koje se odnosi na vrijeme poluraspada BAM15. Relativno je kratko u modelu miša, a za oralno doziranje kod ljudi, optimalni poluživot je mnogo duži.

Iako BAM15 ima ozbiljan potencijal kod miševa, ne mora da znači da će lijek biti uspješan i kod ljudi, barem ne u istom molekulu.

“Mi u osnovi tražimo istu vrstu molekula, ali nam je potrebno da duže ostane u tijelu da bi imalo efekta”,  rekao je Santos.