Vječna kriza Zapada i islamskog svijeta: Koje su posljedice 11. septembra

Nakon terorističkih napada od 11. septembra 2001. godine, Zapad i islamski svijet ušli su u spiralu radikalizacije, gurajući jedni druge sve dublje u nerazumijevanje. To je teza nove knjige istraživača islama Stefana Weidnera.

Kako piše Deutsche Welle, većina ljudi zna za direktne posljedice terorističkih napada na Sjedinjene Države 11. septembra 2001. Njemački istraživač islama Stefan Weidner, za ovaj list tvrdi da su posljedice mnogo dublje nego što se obično uzima. Recimo, u odnosu Evropske unije i Turske koji je, kaže, kolateralna šteta.

“Podsjećanja radi, na dolasku milenijuma Recep Tayyip Erdogan bio je nada Turske kao ozbiljnog kandidata za EU. Događaji 11. septembra dali su vjetar u leđa konzervativnim kritičarima Turske, koji su rekli da islam ne pripada Evropi. Kad je Erdogan shvatio da vrata EU ostaju zatvorena za Tursku, on se preorijentisao i pri tome razbio više porcelana nego što je morao. Danas djeluje kao da srlja u pogrešnom pravcu, a izbjeglice su mu gvozdeni zalog protiv EU. Cinična igra”, kazao je Weidner za DW.

Spirala radikalizacije i duboko nerazumijevanje

Upravo je u njemačke knjižare stigla Weidnerova knjiga “Ground Zero: Jedanaesti septembar i rađanje sadašnjice”. Bombastičan naslov, jer termin “Ground Zero” u vojnom žargonu označava mjesto koje je pogodio projektil i tako se naziva i prostor gdje su u New Yorku srušene Kule blizankinje (Twin towers), kao i skora dvadeseta godišnjica napada, ovu knjigu čine privlačnim štivom.

Ali, zanimljiva je i Weidnerova teza da su od tada Zapad i islamski svijet ušli u spiralu radikalizacije, gurajući jedni druge sve dublje u nerazumijevanje.

Tako Weidner vidi i desetogodišnji rat u Siriji. Asadu, kojeg kako kaže Weidner ne voli ni vlastiti narod, pošlo je za rukom da za najmoćnije protivnike ima radikalne islamiste. Zapad tu nikoga ne može da podrži. Rezultat je bio, navodi on, da su prozapadne snage iz Sirije emigrirale na Zapad.

Prema tvrdnjama ovog autora, Zapad je oklijevao da odlučno podrži Arapsko proljeće 2011. godine, jer su prvi aktivisti koji su se pojavili na ulicama bili veći ljevičari od prosijeka vladajućih u Evropi i SAD-u.

“Da su oni došli na vlast, sigurno ne bi zagovarali politiku koju Zapad želi, ili koju su tražili Svjetska banka i MMF. Te nove vlasti, koje bi zaista htjele da poboljšaju situaciju za mase svog naroda, bili bi Zapadu teži partneri nego korumpirani diktatori”, tvrdi Weidner.

Kako smatra Weidner, Zapad je propustio šansu da razmišlja dugoročno. Moglo se, kaže, u dešavanja u arapskom svijetu umiješati drugačije, pritiskom na bogate države Arapskog poluotoka, možda i sankcijama, kako ove ne bi upropaštavale revolucije u arapskom svijetu ili ih podrivale podrškom džihadistima.

“Time bi konačno bilo urađeno ono što je propušteno 11. septembra, a to je pozvati na odgovornost ideološke, logističke i finansijerske mecene napada iz 2001. godine. Toga se Zapad pribojavao jer je previše našeg novca i blagostanja povezano sa tamošnjim nedemokratskim sistemima. Na kraju smo platili cijenu u drugačijoj formi, kroz izbjegličku krizu i jačanje desničarskog populizma kao reakciju”, kaže Weidner.

Uzajamna radikalizacija doprinijela uspjehu Donalda Trumpa

Teroristički napadi i ono što se poslije toga zbilo, piše Weidner u novoj knjizi, promijenili su i Zapad toliko da se više ne može prepoznati.

“Decenija prije 11. septembra bila je epoha optimizma u Evropi i SAD-u, ali to se promijenilo. I prije korona-krize raspoloženje je bilo mizerno. Osim rastuće ekonomske nejednakosti i haosa u svijetu novih medija, glavni uzrok je kriza koja se prelila iz arapsko-islamskog svijeta”, tvrdi Weidner.

Pojasnio je da tu misli na izbjegličku krizu, na doseljavanje koje je “mnogima djelovalo nekontrolisano ili su ga tako predstavljali populisti.

“Uz to i globalni terorizam, islamistički i ‘bijeli i zapadni’ prema ljudima stranog porijekla ili muslimanima. U zbiru to je bila uzajamna radikalizacija koja je doprinijela i uspjehu Donalda Trumpa koji je još zaoštrio to loše raspoloženje. Iz toga se teško izlazi i bilo bi poželjno da Evropa govori jednim glasom koji bi se slagao sa američkim, mada ne po svaku cijenu. Ključno u odnosima sa islamskim svijetom je, da se ne sarađuje sa režimima nego sa ljudima”, zaključuje Weidner.