Borbu za čistu sredinu sprečavaju politički demagozi: Deponije i nelegalna odlagališta smeća veliki su problem za našu zemlju

Javno komunalno preduzeće Grada Visoko nedavno je lansiralo drugu fazu projekta “Opštine sa nula otpada”, koji je finansirala Evropska unija u okviru IPA programa prekogranične saradnje Srbija – Bosna i Hercegovina 2014-2020. s ciljem postizanja dugoročne resursne efikasnosti u sektoru upravljanja otpadom, čija je vrijednost oko 58.000 KM.

Konkretno, nadležna služba JKP Visoko je u MZ-u Radovlje dodijelila besplatne kante za odlaganje komunalnog otpada, a zatim su to isto učinili i za mještane MZ-a Kološići.

Divlje deponije

Cilj druge faze je da mještani zaduže ukupno 300 setova kanti: 300 kanti za odlaganje papira i kartona, 300 kanti za odlaganje miješanog komunalnog otpada, 300 kompostera i tri velika kontejnera.

Svaki građanin sa validnom ličnom kartom može potpisati ugovor i preuzeti donaciju, a zatim i postupati u skladu sa instrukcijama: žuta kanta je za odlaganje papira i kartona, crna kanta je za odlaganje miješanog komunalnog otpada, plus jednostavne instrukcije za korištenje jednog kompostera koji organski otpad pretvara u korisno gnojivo za zemlju.

Tokom septembra u prvoj fazi projekta “Opštine sa nula otpada” počelo je veliko olakšanje u radu komunalnih preduzeća u čijoj je nadležnosti upravljanje otpadom u opštinama Ilijaš, Sarajevo Centar i Visoko – KJKP Rad, te JKP Visoko.

Uz ove opštine u BiH, donacije su dobile tri zajednice u Srbiji, Bajina Bašta, Vladimirci i Krupanj, čime je ostvarena prekogranična suradnja u okviru ovog projekta, gdje svaka država ima tri pilot-opštine.

Cijeli set projektnih aktivnosti usmjeren je upravo na jačanje kapaciteta javnih komunalnih preduzeća u pilot-opštinama kroz niz održanih edukativnih treninga za osoblje komunalnih preduzeća i predstavnike lokalnih zajednica, te kroz mapiranje divljih deponija, a zatim razvijanje GIS sistema praćenja njihovih lokacija.

Organizacija CENER 21 iz Sarajeva u saradnji sa Inženjerima zaštite životne sredine iz Srbije postarala se da realizacija plana teče besprijekorno. Koordinatorka projekta “Opštine sa nula otpada” Sedžida Hafizović svjesna je prepreka koje je donijela globalna inflacija. Neočekivana poskupljenja desila su se i kod same nabavke opreme za komunalna preduzeća, ali projekat je isuviše važan da bi se odstupalo od rokova.

– Moramo spomenuti da smo u timovima KJKP Rad i JKP Visoko naišli na ljude koji razumiju promjene koje dolaze i bilo je zaista zadovoljstvo surađivati s njima, govori nam Hafizović, koordinatorica projekta “Opštine sa nula otpada”.

Cirkularna ekonomija i recikliranje otpada je dio Zelene agende. Ova oblast je fokusirana na aktivnosti kojima se resursi iscrpljuju do maksimuma, a otpad svodi na minimum. Države potpisnice preuzimaju obavezu rada na učinkovitom razdvajanju otpada posebno papira, metala, plastike, stakla i biološkog otpada – što je ključno za kvalitetno recikliranje. Države poput naše bi morale podizati svijest o stvaranju minimalnog otpada i o održivoj potrošnji, a do 2023. godine i razviti vlastite prateće strategije.

Za sada pilot-projekti poput “Opština sa nula otpada” privlače veliku pažnju domaće javnosti, ali je potrebno mnogo više inicijative, od građana do svih nivoa vlasti.

– Dok god glasovi na izborima naših građana idu ka političkim opcijama koje opstruišu održivi razvoj, a afirmišu demagoške narative, stavljajući u drugi plan konkretne aktivnosti kao što su ove iz programa Zelena agenda, i drugi dokumenti koji definišu smjerove razvoja teško će dobiti potrebnu pažnju. Jedan od važnijih uzroka spoticanja po pitanju održivog i ekološki održivog razvoja je percepcija ovih pojmova. Nerijetko se to doživljava kao nešto na što nas neko tjera, a mi pričamo o u suštini o pet stvari: suočavanju sa klimatskim promjenama, odgovornom upravljanju resursima i otpadom, zaštiti životne sredine, borbi za nezagađen zrak, vodu i zemlju, te o afirmativnom pristupu razvoju ruralnih područja, kazao nam je Mario Crnković iz Geen Teama, članice Ekološke mreže BiH.

Profesorica Mirzeta Kašić Lelo iz partnerske opštine Ilijaš smatra da mladi najbolje shvataju ozbiljnost visokog nivoa zagađenja okoliša

Neupućenost i nedostatak interesa krivi su što ovi sveobuhvatni dokumenti ostaju mrtvo slovo na papiru, a akcije i inicijative u ovom smjeru donose tek parcijalna rješenja.

– Nama je potrebna promjena percepcije stvari, a to je da ekonomija ne isključuje ekologiju ili obrnuto, ekonomija i ekologija mogu i moraju ići zajedno. Održivi razvoj je u BiH skoro pa postao floskula, ali to je suština kojoj moramo težiti, inače nam slijede još veći ekonomski i ekološki gubici na svim poljima, govori nam Crnković.

Istinski heroji

Sve veće krčenje šuma, iskopavanje sirovina u rudnicima, izgradnja novih fabrika, postepeno dovode do zagađenja vazduha, vode i zemljišta, gdje štetu trpe kako biljke i životinje, tako i čovjek, smatra Milica Lukić, ekološka aktivistkinja iz Beograda.

Ipak, ona naglašava da među nama još ima istinskih heroja koji se bore za očuvanje prirodnih bogatstava, efikasno i obazrivo korištenje resursa: šuma, vode, zemljišta i zraka, očuvanje biodiverziteta i prirodnih ekosistema.

Za Bosnu i Hercegovinu možemo reći u svim ovim sferama da ima perspektivu, ali nakon svake takve optimistične izjave obično nas dočeka neugodna realnost.

– Nema potrebe da izmišljamo toplu vodu, potrebno je samo da kopiramo uhodane sisteme upravljanja otpadom, poručuje Crnković, svjestan da se ništa ne dešava preko noći, već da su potrebne decenije truda i zalaganja.

Oslobođenje