Euronews: Priča o vakcinaciji u istočnoj Evropi pretvorila se u diplomatsku borbu

Za mnoge zemlje istočne Evrope i Zapadnog Balkana dileme koje je prouzrokovala nabavka vakcina protiv koronavirusa sve više se upoređuju kroz prizmu odnosa koji su vladali tokom hladnoratovskog perioda, navodi u analizi Euronews.

Iako bi zdravstveni razlozi za vakcinu trebali u ovakvim situacijama biti prioritet, mnoge vlade u istočnim dijelovima Evrope bavile su se pitanjima koje su vakcine zapravo najbolje i da li možda nabavka vakcina iz Rusije može ugroziti odnose sa Zapadom.

“Ono što mi se dopada u analizi hladnoratovskog perioda jesu dublje ideološke posljedice tog perioda. Mislim da i diplomatija oko vakcina nosi više vrijednosti nego sama vakcinacija”, rekla je za Euronews analitičarka Allison Carragher iz organizacije Carnegie Europe.

Također, navodi kako zemlje istočne Evrope nabavku vakcina gledaju kroz prizmu sukoba dva sistema vrijednosti, zapadnog sa jedne i kinesko-ruskog sa druge.

Joanna Hossa, zamjenica direktora programa “Wider Europe” smatra kako u ovom procesu nabavke vakcina i ideoloških podjela, postoji znatno veći broj aktera nego što je to bio slučaj u hladnoratovskom periodu te da su se sada brojne zemlje okrenule i prema Kini.

Problem ruske vakcine

Rusija je bila prva država svijeta koja je registrovala domaću vakcinu protiv koronavirusa još u augustu 2020. godine međutim od samog početka ova vakcina bila je osporavana od naučnika koji se pretežno nalaze na zapadu.

“To je definitivno nanijelo štetu Rusiji. Mnoge zemlje u početku preferirale su zapadne vakcine. Međutim, kada su balkanske i države istočne Evrope vidjele da je lakše doći do ruskih i kineskih vakcina, počele su razmišljati o njihovoj nabavci”, navodi Hosa.

Pored ovih država, i neke zemlje Evropske unije također su prije Evropske agencije za lijekove odlučili odobriti Sputnik V za upotrebu, a to se prije svega odnosi na Mađarsku i Slovačku.

“Njemačka je također razmišljala o proizvodnji vakcina Sputnik, ponavljajući da je svima u interesu da se što više ljudi vakciniše u Evropi”, rekla je Hosa.

Ipak, neke države iako blizu Rusije, zbog političkih razmjerica odbile su nabavku Sputnik V vakcina.

“Ukrajina ne bi željela biti ovisna o svom neprijatelju. Ove su zemlje u ratu, nivo povjerenja je nizak, a emocije na visokom nivou”, navodi ona.

Slična situacija je i sa Gruzijom kao i sa Moldavijom koja se nalazi između proevropskog i ruskog bloka.

Donacije država postale političko pitanje

Kada je riječ o donacijama vakcina, tu su također prisutne geopolitičke “igre”. Kako navodi Euronews, Srbija se trenutno smatra jednom od najuspješnijih zemalja u procesu vakcinacije, a vlada ove države ističe kako vakcinacija ne predstavlja političko pitanje.

“Predsjednik Aleksandar Vučić nedavno je za Euronews rekao da su neke vakcine koje su dolazile sa Istoka čak i sigurnije od onih koje su dobili sa Zapada”, navode u analizi iz Euronewsa.

Međutim, kako ističe Carragher, vakcinacija u Srbiji sigurno ima dublje političke razloge.

“Spašava li Vučić živote? To niko ne osporava, ali postoji politička pozadina procesa. Živimo u političkom svijetu tako da sve morate sagledavati i iz tog ugla”, navodi Carragher.

Analitičarka također smatra kako je Vučić održao “čas diplomatije” svim liderima pregovarajući sa Evropom, Kinom, Rusijom i SAD-om. Donirao je vakcine Sjevernoj Makedoniji, Crnoj Gori te Bosni i Hercegovini.

“Vučić je povezao sve donacije vakcina sa regionalnom integracijom. On također predvodi projekt ‘Mali Šengen’ prema kojem su države Zapadnog Balkana još uvijek skeptične”, navodi se u analizi.

Katastrofa evropskog programa vakcinacije

S druge strane, plan vakcinacije koji je predstavila Evropska komisija naišao je na brojne kritike. Zbog toga, brojne zemlje su se okrenule alternativnim načinima nabavke vakcina.

“Albanija i Crna Gora odlučne su u tome da ostanu pri EU, te da budu posvećene integraciji u NATO savez i Evropsku uniju. S druge strane, Srbija je bila spremna sarađivati sa onima koji najbolje mogu doprinijeti vakcinaciji domaćeg stanovništva”, navodi Carragher te ističe kako je pandemija samo pogoršala osjećaj koji su države Zapadnog Balkana imale i ranije, a to je da su zaboravljene od Evropske unije.

Šta su posljedice ovog procesa?

Iako je diplomatija oko vakcina i dalje veoma aktuelna tema, Hosa u analizi za Euronews ističe kako će se ova podjela nakon što pandemija postane prošlost vrlo brzo zaboraviti.

Ipak, kako ističe, još uvijek nije uvjerena da će se plan EU za vakcinaciju ostvariti u punom kapacitetu na Balkanu i istoku Evrope ali ističe kako bi EU trebala obratiti pažnju na regiju koju je do sada poprilično zanemarila.

S druge strane, Carragher je mišljenja da će kupovina vakcina dugoročno vezati države za zemlje proizvođača.

“Ovdje se ne radi o trenutnoj nabavci vakcina. Ako postajete proizvođač kineske ili ruske vakcine, to je dugoročno partnerstvo”, rekla je Carragher u analizi za Euronews.